Ontspannen leven
“Duizenden gedachten tollen door mijn hoofd, de onrust vreet aan mijn botten. Hoe houd ik het leven eigenlijk nog uit?” En dan komt er iemand ons ook nog vertellen dat we ontspannen moeten leven… “En toch. Ja het kan”, zegt zenleraar Dick Verstegen. Hij belooft je niet dat een zen-houding al je problemen oplost. Wel kun je leren het leven wat meer te nemen zoals het komt en daar mild en creatief tegenover te staan.
Wat weerhoudt ons er toch van om elke dag ontspannen door te brengen in onze westerse paradijzen? Dit zinnetje zélf is voor menigeen al genoeg reden om overspannen in de gordijnen te klimmen. We zitten immers in Nederland nog steeds met het een na hoogste dreigingsniveau (4) als het om terrorisme gaat. Klimaatverandering vernietigt onze akkers en bedreigt onze watervoorziening. De Amerikaanse bevolking kiest een narcistische clown tot president.
Onuitstaanbare buurman
Het rijtje is nog lang niet af. Er is trouwens nog iets heel anders dat ons misschien nog veel gespannener maakt. De immigratie! Sommige mensen willen muren om Europa zetten… Maar, een nóg verontrustender gedachte vat post: waaraan ontlenen we eigenlijk het recht om in onze relatieve ‘paradijselijke’ weelde te leven terwijl vele miljarden in deze wereld zuchten onder rechteloosheid, honger, oorlog, ziekte, armoede en andere ellende?
En dan is er ook nog: hoe ga ik met mijn onuitstaanbare buurman om, hoe red ik het financieel, wanneer komt nu eindelijk die leuke partner opdagen, verdien ik eigenlijk wel een leuke partner, wat moet ik aan met mijn vakantiedagen, vakantie is stress, hoe houd ik mijn vrienden bij, hoe kan ik me ongemerkt drukken op dat vreselijke familiefeestje, houden mijn kinderen nog wel van me, moet ik niet wat meer mantelzorgen voor mijn moeder…. Duizenden gedachten tollen door mijn hoofd, de onrust vreet aan mijn botten. Hoe houd ik het leven eigenlijk nog uit?
En dan komt er iemand aandraven met het idee om ontspannen te leven… En toch.
Oh ja-kennis
Ja, het kan. En het is heel simpel. Er is een zon, er is een maan. Er zijn wolken, er is regen en wind – het komt en gaat allemaal. Er is een boom voor mijn huis. Ik zie en hoor zijn takken ruisen – het komen en gaan. Kan ik wat er gebeurt in de wereld, in mijn wereld zien als iets dat komt en gaat en steeds verandert? Kan ik mijn gedachten met een snufje humor en welwillendheid zien als iets dat komt en gaat en steeds verandert? Kan ik alles wat zich in en aan mij voordoet zien als: oh ja, zo is dat, oh ja zo zit dat, oh ja zo gaat dat, oh ja zo doe ik dat. In deze o zo belangrijke oh ja-kennis schuilt het geheim van ontspannen leven.
Tathata
Waar we het over hebben noemen boeddhisten Tathata. Dat betekent zo iets als: Zo is dat. Dat is geen fatalisme, maar inzicht dat de dingen zijn zoals het is. Pas wanneer we op die manier naar het leven, naar ons leven, naar onszelf kunnen kijken – vanuit de ruimte die deze aanvaarding biedt – ontstaat een doorkijkje naar wat we in dat proces zelf kunnen doen. Vrijuit. Want wat je zelf werkelijk te doen hebt, is niet afdwingbaar.
Kun je op die manier ook zien dat je oordelen slechts een relatieve betekenis hebben? Oordelen zijn onmisbaar om in je leven te functioneren, maar je kunt ze evenzeer met een liefdevol korreltje zout doorzien als andere dingen die we tegenkomen. Alan Watts schrijft in Out of your mind dat er uit 6000 voor onze jaartelling al Egyptische inscripties dateren ‘die de wereld beschrijven als hopeloos op weg naar de filistijnen.’ Onze klacht over de wereld en onszelf is van alle tijden.
Beweging
Mijn benul van tijd is dat ‘dit moment’ er eeuwig is. Alleen verandert wat zich in dat moment voordoet voortdurend. Alles wat vorm heeft, valt onder die verandering. Alles is constant in beweging. Werk die beweging van het leven niet tegen maar ga er creatief in mee en besef: NU is het enige creatieve punt in je leven, waarin je kunt zien, ervaren en doen, zodat je zelfs ‘de betekenis van het verleden’ kunt veranderen, aldus dezelfde Alan Watts.