Interview Karen AmstrongReligie is niet slechts een leuke privékwestie tussen jou en een god. Ze moet uitmonden in actie.
Ervaren of praktiseren we compassie?
“Ze is niet alleen een gevoel, je praktiseert haar. Het woord ‘compassie’ heeft Latijnse wortels, com passio, en betekent meevoelen met de ander. Ze vereist empathie. De oude gulden regel, in alle grote geloofstradities een plicht, hangt ermee samen. Die luidt: behandel de ander niet, zoals je zelf niet behandeld wilt worden. De Chinese Confucius was in de zesde eeuw voor Christus een van de eerste die verkondigde dat je de gulden regel niet enkel zo nu en dan moest naleven, maar de hele dag door. Iedere dag weer. Je verplaatst je dus continue in de positie van de ander. Als jij het onprettig vindt om afgesnauwd te worden, dan snauw je zelf ook niet.”
De een gaat dat van nature makkelijker dan de ander.
“Compassie is bij iedereen aangeboren. Het zorgt ervoor dat een moeder iedere nacht weer opstaat voor haar huilende baby, hoe uitgeput ze ook is. Compassie doet ons overleven. Maar de mens is ook een egocentrisch wezen. We zetten onszelf graag op de eerste plaats. Deze zelfzuchtigheid kan onvriendelijkheid en onrechtvaardigheid voeden. Daarom moet je de impuls voor compassie cultiveren, zodat deze inslijt in je persoonlijkheid. Vergelijk het met oefeningen in de sportschool die je doet om je lichaam in vorm te houden.”
Maar niet iedereen zal door oefening even compassievol worden.
“Elk mens kan ermee worstelen juist omdat we ook zelfzuchtige en competitieve wezens zijn. Het hangt er dus vanaf hoe zorgvuldig en hoe vaak je je compassievol gedraagt. We blijven oefenen.”
Waarom zouden we compassie ontwikkelen?
“Voor wereldvrede, zou ik zeggen. We moeten haar persoonlijk én politiek beoefenen wanneer we willen overleven als soort. Dus andere naties bejegenen zoals we dat voor ons eigen land wensen. Wanneer de koloniale rijken zoals de Franse, Britse en Nederlandse toentertijd de gulden regel in acht hadden genomen, waren ons veel van de huidige problemen bespaard gebleven. De consequenties van ons gedrag toen zijn tot op zekere hoogte de oorzaak van sommige terroristische gruweldaden van vandaag.”
Hoe cultiveren we compassie voor deze aanslagplegers die duidelijk geen boodschap hebben aan de gulden regel?
“We mogen deze daden niet vergoelijken, het zijn misdaden. Maar laten we ons afvragen, en dat is niet makkelijk, wat we zouden doen als we zelf onder een wreed en onrechtvaardig regime zouden leven dat al decennia wordt gesteund door het Westen. Groot-Brittannië steunt landen met een moslimmeerderheid die de bevolking terroriseren en waar mensen zich niet vrij kunnen uiten. Dat zouden de Britten thuis niet tolereren. De toenemende polarisatie is een lont in het kruitvat. Compassie is ook niet gewoon een leuk idee, het is een dringende noodzaak of we anderen nu aardig vinden of niet. Anders zal de wereld een onleefbare plek worden.”
Compassie is ook niet gewoon een leuk idee, het is een dringende noodzaak of we anderen nu aardig vinden of niet.
Volgens u moet compassie schuren, ongemakkelijk maken.
“Zo’n 400 steden wereldwijd sloten zich aan bij ons Handvest. Ze proberen compassie in de praktijk te brengen. Iemand vroeg me ooit hoe een compassievolle stad eruit ziet. Ik antwoordde: mensen zijn er niet gewoon leuk en aardig tegen elkaar. Het is een ongemakkelijke stad. Profeet Mohammed zei dat je geen gelovige bent als je kunt slapen terwijl iemand honger heeft. We weten dat overal mensen lijden, niet genoeg te eten en te drinken hebben of wreed behandeld worden, zoals de Rohingya-moslims in Birma. Dat zou ons ongemakkelijk moeten maken. Want wat als het onszelf overkomt?”
Nu hebben veel Nederlanders de handen vol aan hun eigen leven in een snel veranderende en onzekere samenleving. Stress, burn-outs en depressies liggen op de loer. Hoe maken zij ruimte voor compassie over de grens?
“Ja, dat speelt ook in Groot-Brittannië. En daar hebben we er nog een Brexit bij die een massale angst heeft opgeroepen onder de bevolking. Maar de Rohingya-moslims en mensen in Syrië en Jemen zouden hun problemen graag voor die van ons ruilen. Ik ervaar mijn hele leven al stress, het is onderdeel van de menselijke conditie. We moeten er creatief mee omgaan en ons niet overgeven aan zelfmedelijden. Door stil te staan bij het leed van anderen, zet je dat van jouw in perspectief. Onze meest compassievolle stad is Karachi, in Pakistan, een land in het brandpunt van veel ellende. Ze kampen met een enorme ongelijkheid en meer gevaar en armoede dan menig Europees land. Het is verbazingwekkend wat ze daar doen. Ruim 21.000 kinderen volgen een compassieprogramma op school, gesponsord door de overheid. Ze doen ook veel voor daklozen. Het leven is voor niemand makkelijk, maar dat hoeft ons niet van compassie te weerhouden.”
Bron: /www.nieuwwij.nl