Is Wubbo Ockels dan spiritueel”, vroeg Lisette Thooft verbaasd toen zij de opdracht kreeg hem voor ‘Happinez’ te interviewen. Nu is ze blij dat ze hem zo vlak voor zijn dood nog heeft mogen ontmoeten. “Ockels vond dat we een nieuw soort geloof moeten ontwikkelen – het geloof in een wijzer soort mensheid.”

 

 

“Voor mij is dood echt dood”, zei Wubbo Ockels tegen mij, 11 maart van dit jaar, toen ik hem interviewde voor Happinez. “Je bent dan verlost van alles, voorgoed gewichtloos. Voorgoed gewichtloos is hij nu, en ik ben blij dat ik hem nog heb mogen meemaken. Aanvankelijk was ik verbaasd toen ik het verzoek kreeg om Ockels te interviewen. “Is hij dan spiritueel?” vroeg ik.

Ja dus. Nog niet in de jaren tachtig toen hij een week gewichtloos in de ruimte hing, maar wel sinds een jaar of tien, onder andere door de invloed van een spirituele vriendin, zoals hij mij vertelde. Zijn toespraak op het Springtij Festival vorig jaar, waarin hij hartstochtelijk pleitte voor duurzaamheid, wordt niet voor niets de Bergrede van Ockels genoemd. (Zie video hierboven).

Stress

Ook het Happinez interview werd een prachtig gesprek. Ockels gaf onder andere zijn visie op de relatie tussen zwaartekracht en leven. Kort samengevat: zonder zwaartekracht geen leven.

“Het leven is een constante stress”, zei hij. “Die stress is zwaartekracht. Voor iedere stap is moeite nodig, spieren, suikers voor die spieren… Wij zijn een reactief wezen, we kunnen niet zonder een prikkelende omgeving. De zwaartekracht weghalen en zweven geeft een enorme kick – een gevoel van helemaal niet meer hoeven. Zoals je in een vakantie even totaal kunt luieren. Maar dat moet je niet te lang doen, want dan raak je je fitheid kwijt. In de ruimte valt heel veel van die stress weg. Je zou ook kunnen zeggen dat in de ruimte de noodzaak van leven wegvalt.”

Op aarde, zei hij, is overal leven, waar je maar kijkt: op de hoogste berg, in de diepste oceaan, in de donkerste grot, overal vinden onderzoekers toch vormen van leven. In de ruimte hebben we nog geen leven gevonden, hoe we ook zoeken. Hij had een theorie bedacht die erop neerkomt dat zwaartekracht en tijd met elkaar te maken hebben, en dat we pas andere vormen van leven kunnen ontdekken als we ervan uitgaan dat er ook andere vormen van tijd bestaan. Andere ‘nu’s’.

Buitenaards leven

Intussen wordt er naarstig gezocht naar buitenaards leven. Astronoom Seth Shostak, verbonden aan het SETI (Search for Extra Terrestrial Intelligence Institute), stelt dat er 150 miljard sterrenstelsels zijn, elk met tientallen miljarden aard-achtige planeten, en dat het een wonder zou zijn als er alleen op Aarde leven was. En hij gelooft niet in wonderen. Hij denkt dat we deze eeuw nog contact zullen leggen met buitenaards leven. SETI zoekt met enorme antennes naar radiosignalen die door aliens worden uitgezonden. Dat zal dan zeer hoog ontwikkeld leven zijn, denken de onderzoekers, want Neanderthalers kunnen geen radiosignalen uitzenden.

SETI wil zelf ook signalen gaan uitzenden, om aandacht te trekken vanuit de kosmos, en daar zijn andere wetenschappers weer fel tegen gekant. Stephen Hawking bijvoorbeeld waarschuwde dat aliens weleens op bezoek zouden kunnen komen met kwaadaardige bedoelingen. En neuropsycholoog Gabriel de la Torre concludeerde na een onderzoekje dat de mensheid niet goed voorbereid is op zulk contact. Want we gaan er voetstoots vanuit dat wezens met een hogere intelligentie dan wij ook moreel hoger zullen staan. “Waarom zou een intelligenter wezen ‘goed’ zijn?” vraagt De la Torre zich retorisch af.

Bovendien, zegt hij, verwachten we dat de politiek de eventuele crisis bij buitenaards bezoek zal oplossen en ook dat is naïef. Kortom, laten we voorzichtig zijn. (Lees hier meer)

Huis op orde

Het doet me denken aan wat Barry Long schreef in 1985 in een boek dat toen getiteld was Ridding Yourself of Unhappiness (en inmiddels heet Only Fear Dies, in het Nederlands vertaald als Sterven om te leven). Het ging over satellieten in een baan om de Aarde die voortdurend signalen uitzenden.

“Wat ze hadden moeten doen”, vond Long, “is het goede nieuws uitstralen naar het grenzenloze leven door de hele kosmos heen: de wetenschap dat alles goed is op de planeet Aarde en op tijd – ‘Komt u maar binnen’.”

All is well and come on in. Volgens Long zou het buitenaards leven op deze boodschap wachten en er niet over piekeren om voet op Aarde te zetten voordat wij ons huis op orde hebben. En dat hebben we nog lang niet.

Mooie oplossingen

Wubbo Ockels had kanker en hij vond dat de Aarde ook kanker had. Kankercellen hebben een truc gevonden waardoor ze niet sterven als het hun tijd is, zei hij, en waarmee ze voedsel uit de omgeving kunnen wegtrekken dat ze niet nodig hebben. Dat stelde hij gelijk aan het egoïsme van de mensheid die haar enorme welvaart bij elkaar gegraaid heeft met technologie, zonder zich te bekommeren om de natuurlijke omgeving. Nog een citaat uit mijn uitgetypte interviewtape:

“Eigenlijk moet je zeggen dat de hele industriële revolutie, die niets anders is geweest dan het kunstmatig maken van de leefomgeving, heeft gefaald. Wij zijn rond 1800 begonnen met een proces waarvan we niet door hadden dat het zo afwijkend zou zijn van het natuurlijke evenwicht. Maar nu krijgen we de kous op de kop. Het klopt niet, het werkt niet, wij zijn niet in staat om zelf natuur te maken. Biomimicry is een vak waarbij op een ingenieurmanier de natuur wordt bestudeerd om te zoeken naar oplossingen die wij kunnen namaken. De mensen die dat vak uitoefenen hebben een gigantisch respect voor de natuur. Het is ongelooflijk hoe slim het allemaal in elkaar zit. Als wij ergens denken dat we het beter weten, hebben we nog niet goed genoeg gekeken. Dat zie je ook in de nanotechnologie. Cees Dekkers, de beroemde professor uit Delft, zegt: ik geloof in God omdat je zulke ontzettend mooie oplossingen ziet in de natuur. Het respect voor het leven zelf, daar moeten we naar terug.”

Gebed

Ockels vond dat we een nieuw geloof moeten ontwikkelen – het geloof in een wijzer soort mensheid. Laatste citaat.

“Ik zat eens met duurzaamheidsmensen om de tafel”, vertelde hij, “ik was gevraagd om een presentatie te geven en ik zei: ‘Ik vind dat jullie maar even je ogen dicht moeten doen.’ De helft wilde het niet maar ik zei: ‘Nee echt, ik meen het serieus, doe het maar eventjes.’ Toen heb ik een gebed gezegd: ‘Wij, de mensheid, met onze geweldige kracht die in staat is om de aarde kapot te maken maar ook te redden, mensheid, verlos ons van de fossiele brandstoffen. Laat ons heengaan en zoeken naar alternatieven. Laat ons onze krachten bundelen om de toekomst mooi te maken voor onze kinderen en kleinkinderen, en voor onszelf.’ En ik sloot af, niet met ‘amen’ maar met ‘Happy Energy’.”