Dankbaarheid is als een medicijn voor de ziel. Wie dankbaar is, is minder bevattelijk voor burn-out, raakt niet verbitterd en staat gelukkiger in het leven, zo wijst onderzoek uit. Kun je dan voor geluk kiezen? Tot op zeker hoogte wel, zegt theologe Marije Vermaas. Veel bijbelse personen kozen ervoor om niet alleen naar hun zorgelijke omstandigheden te kijken. Zij keken ook omhoog. “Zij dankten God voor wat zij wel hadden. (…) En daardoor kregen ze nieuw perspectief, ontvingen ze moed en hoop.”

 

 

Ken je dat grappige fragment van een show van cabaretière

Het lied is natuurlijk ontzettend overdreven, maar toch staan veel mensen wel zo in het leven. Het weer kan altijd beter, het salaris altijd meer, de vakantie was altijd te kort, de tv-serie te weinig spectaculair, onze favoriete politieke partij te slap, de buurman te luidruchtig en de rij voor de kassa standaard te lang. In Nederland klagen we heel wat af met z’n allen. Jammer, want daardoor missen we een heleboel geluk in ons leven. Veel verschillende onderzoeken tonen namelijk aan dat wanneer je dankbaar bent, dat een directe uitwerking heeft op de mate waarop we ons gelukkig voelen. Anders gezegd: een levenshouding van dankbaarheid is een belangrijke factor voor het ervaren van geluk.

Medicijn

Dankbaarheid laat je inzien wat je wel hebt, daarvan te genieten en je erover te verwonderen. Door bijvoorbeeld bewust te kijken en te benoemen aan het einde van de werkdag wat je precies allemaal hebt gedaan en wat je voor elkaar hebt gekregen (ook al is je to-do-lijst misschien nog lang niet afgerond), en daar dankbaar voor te zijn, ervaar je meer voldoening over je dag dan als je alleen maar kijkt naar wat er allemaal is blijven liggen. Het is dan ook bewezen dat dankbaarheid de kans op een burn-out verkleint. Daarnaast wordt gezegd dat dankbaarheid als een medicijn is voor de ziel, omdat het bitterheid kan helpen voorkomen. Door namelijk te kijken naar wat je wel hebt, in plaats van te vergelijken met anderen, leer je te waarderen wat je hebt (ontvangen). Dat kan materieel zijn, zoals een goed salaris, een huis om in te wonen of immaterieel, zoals je talenten, lieve vrienden om je heen of gezondheid.

Deuren gaan open

Al van jongs af aan leren we om dankbaar te zijn. Kreeg je een plakje worst bij de slager, dan hoorde je de stem van je moeder: ‘Wat zeg je dan?’ Vervolgens werd het van ons verwacht om hoorbaar onze dankbaarheid te uiten voor deze lekkernij. Danken wordt aangeleerd. Allereerst omdat het correct en beleefd is om je dankbaarheid voor iets dat je hebt gekregen te uiten. Maar misschien ook omdat ouderen hebben ontdekt dat wanneer je dankt, deuren open gaan. In vreemde landen bijvoorbeeld. Als je al stotterend in het Frans een stokbrood probeert te bestellen, dan wordt je onhandigheid al snel vergeten als je daarna ‘merci’ zegt. Grote kans dat de bakker je met een lach het stokbrood overhandigt. Met dankbaarheid bereik je veel. Dat geldt ook in niet-materiële zin: ook geestelijk gezien gaan deuren open als je dank zegt. Niet voor niets luidt de Bijbelse opdracht: ‘Wees dankbaar!’ Het helpt om de dingen in een ander perspectief te zien, om in plaats van gericht te zijn op wat er ontbreekt, te zien wat er wel is.

Oefenen in dankbaarheid

Kun je er dan voor kiezen om dankbaar te zijn? Ja, zo blijkt uit veel verschillende onderzoeken van over de hele wereld. Geluk schijnt niet, zoals veel mensen denken, af te hangen van je rijkdom of mogelijkheden, maar van de mate waarop je dankbaar bent en waardeert wat je hebt. Je kunt je stemming en perspectief, en daardoor dus ook een gevoel van geluk, beïnvloeden door dagelijks te danken. Door te tellen wat je hebt. Door je te verwonderen over de natuur. Door je te realiseren dat we op de schouders van anderen staan, die voor ons de weg baanden. Het oefenen in dankbaarheid helpt je om te verwonderen en bewonderen.

Gemoedstoestand

Désanne van Brederode schrijft dat er een verschil is tussen je gevoel en je gemoedstoestand. Je gevoel is onderhevig aan de omstandigheden, die grotendeels van buiten op je af komen. Daardoor voel je je soms verdrietig, ongelukkig of juist vrolijk. Je gemoedstoestand is meer constant: het is de onderstroom die zich onder je gevoelens bevindt. Zij vergelijkt dit met een vakantie: je had momenten dat je je niet helemaal optimaal voelde, bijvoorbeeld door de vakantiestress bij het inpakken, of je voelde je moe door de lange reis, maar als je terugkijkt op de hele vakantie was het een hele leuke tijd. Misschien voel je je niet altijd dankbaar, maar je kan wel je gemoedstoestand trainen door te oefenen in dankbaarheid, zodat je een dankbare levensstijl ontwikkelt en je ‘een dankbaar mens’ wordt. Wat uiteindelijk een positieve uitwerking heeft op je gevoel van geluk en dankbaarheid.

Omstandigheden

Maar hoe kan je nu dankbaar zijn als het leven om je heen lijkt in te storten? Je raakt je baan kwijt, je kind is ernstig ziek, je huwelijk loopt stuk… In de Bijbel staan verschillende verhalen van mensen die het zwaar hadden. De een moest een heel nieuw bestaan opbouwen nadat een zondvloed alles op aarde had weggevaagd. De ander was een vreemdeling op weg naar een vruchtbaar land, maar zelf had hij een onvruchtbare vrouw getrouwd. Een derde werd omringd door een hongerige menigte zonder dat hij genoeg geld had om ze van eten te voorzien. En weer een ander werd gestenigd vanwege zijn geloof. Of je de verhalen nu letterlijk neemt of niet, het boeiende is dat al deze personen ervoor kozen om niet te kijken naar hun omstandigheden, naar de ellende om hen heen. De zorgen waren er, en bleven er. Maar zij kozen om uit hun omstandigheden omhoog te kijken, en dankbaar te zijn. Zij dankten God voor wat zij wel hadden. Zij dankten God voor Zijn nabijheid. Zij dankten God voor de mogelijkheden die Hij geeft, voor Zijn belofte van trouw aan de mens. En daardoor kregen ze nieuw perspectief, ontvingen ze moed en hoop. (Als je hier meer over wilt lezen, lees dan deze blog: Kijk omhoog! )

Meer geluk en voldoening

Kortom: dankbaarheid leidt tot meer geluk en voldoening in je leven. Oefen jezelf daarom dagelijks in dankbaarheid! Hoe? Gebruik om te beginnen de inzichten uit de onderzoeken die over de hele wereld worden uitgevoerd naar geluk in relatie tot dankbaarheid. Veel van deze onderzoeken zijn gebundeld in het boek Geluk. The World Book of Happiness (Leo Bormans, Lannoo, 2010). Hieronder een aantal tips op een rij.